Design Thinking: Tư duy thiết kế trong kiến trúc
- AnnConcept
- 12 thg 8
- 4 phút đọc
✍️ AnnConcept | Series Kiến trúc là gì? – Tập 3
Thiết kế không bắt đầu từ sở thích — mà từ vấn đề cần giải quyết.
Mở đầu: Vì sao cần một tư duy có phương pháp?
Trong kiến trúc nhà ở, sai lầm phổ biến là khởi công từ “gu” hay một tấm ảnh tham khảo rồi mới nghĩ đến người dùng. Kết quả thường là căn nhà “đẹp để chụp ảnh” nhưng thiếu logic sử dụng: lưu thông bất hợp lý, thiếu ánh sáng đúng chỗ, khu vực chức năng mâu thuẫn nhau. Design Thinking (tư duy thiết kế) đặt con người và vấn đề ở trung tâm, giúp chuyển từ “ý thích” sang “giải pháp bền vững”.
Quy trình 5 bước (Empathize → Define → Ideate → Prototype → Test)
Mô hình phổ biến gồm 5 bước lồng nhau, không phải tuyến tính — có thể lặp lại và quay vòng nhiều lần: Empathize (thấu cảm) → Define (định nghĩa vấn đề) → Ideate (sinh ý tưởng) → Prototype (làm mẫu nhanh) → Test (thử nghiệm & thu hồi phản hồi). Đây là framework mà d.school (Stanford) và nhiều học viện/đơn vị thiết kế lớn sử dụng.
Empathize — Lắng nghe & quan sát:Gặp gỡ gia chủ, quan sát hoạt động thực tế trong không gian hiện hữu, trò chuyện để hiểu thói quen, rào cản, mong muốn và “những việc họ không nói ra”.
Define — Xác định vấn đề cốt lõi:Từ dữ liệu thô, tổng hợp thành insight: ví dụ “gia chủ cần một góc làm việc yên tĩnh mà vẫn muốn giữ kết nối với phòng khách” — đó là vấn đề cần giải.
Ideate — Sinh nhiều ý tưởng:Dùng workshop nhanh, sketch, moodboard, hoặc phương pháp brainstorming có hướng để hình thành nhiều phương án. Ở giai đoạn này, số lượng ưu tiên hơn chất lượng ban đầu.
Prototype — Hiện thực hoá nhanh:Không phải là bản vẽ thi công hoàn chỉnh; là mock-up, sketch chi tiết, mô hình giấy, hoặc render đơn giản để kiểm chứng ý tưởng.
Test — Trả phòng cho người dùng:Trưng cầu phản hồi thực tế, quan sát hành vi trong prototype, và điều chỉnh. Vòng lặp Test → Ideate → Prototype có thể lặp nhiều lần cho đến khi giải pháp dung hòa giữa thẩm mỹ & công năng.
Áp dụng vào một dự án nhà ở — minh hoạ thực tế
Giả sử khách hàng là gia đình 4 người: cha mẹ làm việc tại nhà linh hoạt, hai con nhỏ, thói quen cuối tuần hay tiếp khách.
Empathize: Khảo sát 3 buổi—quan sát giờ sinh hoạt, thu thập mong muốn, đo ánh sáng tự nhiên.
Define: Vấn đề cốt lõi: “Không gian làm việc cá nhân cần yên tĩnh nhưng gia đình muốn kết nối chung.”
Ideate: Gợi ý 6 phương án: (A) phòng làm việc riêng cách âm; (B) góc làm việc mở cạnh phòng khách với vách kính cách âm; (C) bàn làm việc âm tường linh hoạt…
Prototype: Làm mock-up vách kính di động bằng khung gỗ/film, đặt tạm nội thất trong 1 tuần để gia đình thử.
Test & Iterate: Thu thập phản hồi—gia đình thích kết nối nhưng cần giảm tiếng ồn; chọn phương án vách kính + vật liệu hấp âm + rèm cuốn.
Qua quy trình này, quyết định thiết kế dựa trên hành vi thật và dữ liệu thử nghiệm, không chỉ là “bạn thích cái nhìn này chứ?” — nên giảm được rủi ro thiết kế sai và thay đổi tốn kém sau thi công.
Vì sao khách hàng nên hiểu Design Thinking?
Tiết kiệm chi phí dài hạn: Quyết định dựa trên thử nghiệm và phản hồi giảm sửa chữa, cải tạo về sau.
Kết quả phù hợp hơn với nhu cầu thật: Khách hàng tham gia vào quá trình từ sớm sẽ nhận được đề xuất phù hợp với thói quen thực tế (ownership cao hơn).
Kết hợp thẩm mỹ với khoa học: Design Thinking khuyến khích dùng dữ liệu quan sát + phác thảo thử nghiệm để đảm bảo cả cảm xúc lẫn chức năng.
Khi khách hàng hiểu cơ bản về quy trình này, họ làm việc hiệu quả với KTS hơn: đặt câu hỏi đúng, cho phản hồi có giá trị, và chấp nhận các bước thử nghiệm cần thiết thay vì đòi “làm luôn” theo một bản vẽ duy nhất.
Một số công cụ & phương pháp hay dùng trong thực hành
Persona / User Journey: Mô tả đại diện người dùng và chuỗi hoạt động trong nhà.
Zoning & bubble diagram: Khởi tạo bố cục chức năng nhanh.
Sketch + Section sketching: Hiểu tỷ lệ & trải nghiệm chiều cao, ánh sáng.
Mock-up / full-scale tape-out: Dùng băng dính để đánh dấu kích thước thật trên sàn, thử nghiệm thực tế.
Quick acoustic test / daylight study: Kiểm tra âm học và ánh sáng tự nhiên trước khi chốt vật liệu.
Lời khuyên cho chủ nhà khi làm việc với KTS
Đừng bắt đầu bằng “tôi muốn như hình poster này” — hãy kể thói quen, khó chịu, mong muốn quan trọng nhất.
Yêu cầu KTS trình bày quy trình: họ có thực hành empathize & prototype không?
Chấp nhận vòng lặp: một prototype đơn giản có thể tiết kiệm rất nhiều tiền sau này.
Tham gia thử nghiệm: một buổi thử prototype ở hiện trường mang lại insight mà bản vẽ không thể.
Kết luận
Design Thinking biến thiết kế từ “phỏng đoán” thành “kiểm chứng”. Trong một ngành nhiều cảm tính như kiến trúc, phương pháp này đem lại tính khách quan cần thiết để kiến tạo không gian đáng sống — nơi thẩm mỹ, công năng và trải nghiệm người dùng được cân bằng. Khi chủ nhà hiểu quá trình, mối quan hệ với KTS chuyển thành đối tác cộng tác chứ không phải người ra lệnh — và kết quả cuối cùng sẽ bền, thực tế và đáng sống.
Tại 𝗔𝗻𝗻𝗖𝗼𝗻𝗰𝗲𝗽𝘁, giấc mơ của bạn về ngôi nhà sẽ trở thành hiện thực. Hãy liên hệ với 𝗔𝗻𝗻𝗖𝗼𝗻𝗰𝗲𝗽𝘁 để cùng nhau thực hiên giấc mơ này bạn nhé
𝗔𝗻𝗻𝗖𝗼𝗻𝗰𝗲𝗽𝘁 - 𝗩𝘂̛̃𝗻𝗴 𝗻𝗶𝗲̂̀𝗺 𝘁𝗶𝗻, 𝗯𝗲̂̀𝗻 𝗴𝗶𝗮́ 𝘁𝗿𝗶̣
Hotline: 0868308880
Website: annconcept.vn
Bình luận